Een lid van een RvT of RvC houdt toezicht op de bestuurder en op de beleidsterreinen van het bedrijf of de organisatie. In die verantwoordelijke rol moet je weten wat er speelt. Maar ook een goede balans vinden tussen afstand en nabijheid. Tussen een toeschouwer die van een veilige afstand toekijkt en het andere uiterste van iemand die op de stoel van de bestuurder gaat zitten en alles wil regelen.Hoe word je een toezichthouder die op basis van de juiste informatie de goede vragen stelt aan de bestuurder? Hoe zorg je ervoor een scherp beeld te krijgen van de organisatie zodat de juiste acties worden ondernomen?Dit boek gaat in op de complexe rol van toezichthouder. De auteurs beschrijven vier tactieken die een toezichthouder op tien beleidsterreinen met elk hun eigen vragen kan inzetten in het gesprek met de bestuurder. Zo krijg je als actieve toezichthouder handvatten om:· de juiste informatie op tafel te krijgen,· een doelgericht gesprek te voeren,· voor diepgang te zorgen door de goede vragen te stellen· in je rol te blijven.Toeschouwer of toezichthouder is een laagdrempelig en zeer praktisch boek met veel concrete handreikingen. Aan de hand van actuele voorbeelden en casussen wordt helder hoe een goed inhoudelijk gesprek met de bestuurder op alle terreinen van het toezicht is te voeren. Door het hanteren van de vier tactieken wint het gesprek aan niveau en verdieping.De auteurs hebben beiden jarenlange ervaring als toezichthouder en commissaris en zijn actief als trainers op gebied van toezicht.

Wat maakt een goede voorzitter? Voorzitten is een kunde en dat kan je leren. In dit handboek staan de eigenschappen en vaardigheden beschreven die daarvoor nodig zijn. Het versnelt het ontwikkelen van de vereiste ervaring en inzichten. Het gaat in dit boek over het goed besturen van een organisatie en de centrale rol die de voorzitter daarin vervult. Als voorbeeld worden acht onderling zeer verschillende sectoren besproken, maar de lessen die daaruit volgen zijn ook daarbuiten van toepassing. Dit boek is niet alleen voor voorzitters, maar juist ook voor bestuurders en mede-toezichthouders. Samen zijn zij verantwoordelijk voor de kwaliteit van de voorzitter. Een goede voorzitter is nog geen garantie dat het goed gaat, maar met een slechte voorzitter gaat het zeker mis. Prof. Steven Schuit heeft als boardroom 'fluisteraar' en commissaris vastgesteld dat de voorzitter van de raad van commissarissen of raad van toezicht meer dan wie ook in een onderneming of organisatie bepalend is voor goed bestuur en toezicht. Casper Jaspers ervaart als advocaat in de ondernemingsrecht- en procespraktijk hoe onnodige confl icten ontstaan door gebrek aan goede boardroom dynamics. Hij is nauw betrokken bij de ontwikkeling van cases voor governance opleidingen.

Het Policy Governance®-systeem biedt een heldere scheiding van verantwoordelijkheden van bestuur en toezichthouders. Dit handboek geeft een overzicht van de belangrijkste principes van Policy Governance en de werkwijze van dit systeem. Ook biedt het praktische tips en tools om een proces in te richten dat het best bij de eigen organisatie past. Voor bestuurders en toezichthouders van non-profitorganisatie die met Policy Governance gaan werken of overwegen om dat te doen. 'Een praktische uiteenzetting over het werken met Policy Governance met ruimte voor vragen, twijfels en kritische noten.' - Prof. dr. Edith Hooge, vice-decaan en hoogleraar 'Boards and governance in education', TIAS Business School.

De rol van het toezicht in de zorg is vaak onderwerp van discussie. Gaat het mis, dan is er te weinig van. Gaat het goed, dan willen we minder toezicht. Zorg voor Toezicht geeft voeding aan deze altijd voortdurende discussie. Maar liefst 36 auteurs laten zien dat binnen het toezicht verschillende opvattingen leven over belangen en verantwoordelijkheden. Volgens sommigen mag het Raad van Toezicht-model op de schop en is het tijd om een volledig nieuw spel op de wagen te brengen, ingegeven door de veranderingen die er in de zorg en in de maatschappij plaatsvinden. Kijk naar opkomende coöperaties, heropleving van de vereniging, ondernemers die aanbestedingen winnen van de traditionele zorginstelling, ketensamenwerking en wijkteams. Te veel om op te noemen. Hoe beweegt de governance mee met deze veranderingen? Waar letten toezichthouders op? Zijn ze toegerust voor hun taak? Andere auteurs gaan in op de fundamenten van governance in de zorg en de participatiesamenleving. Op de grote hoeveelheid controle-instanties. En op taakopvatting, functioneren, verantwoording en vertegenwoordiging van de Raad van Toezicht. Door de vele verschillende invalshoeken geeft deze bundel een uitstekend overzicht van het governancedebat in de zorg. Zorg voor Toezicht biedt Raden van Toezicht aanzet tot reflectie over hun eigen functioneren. Het is de vrucht van een zoektocht naar de toegevoegde waarde en maatschappelijk betekenis van het toezicht. Het boek is onmisbaar om verder in die discussie te komen en is daarmee een belangrijk document voor bestuurders en toezichthouders. De samenstellers van Zorg in Toezicht, Henk den Uijl en Ton van Zonneveld, zijn beiden actief betrokken bij de Nederlandse Vereniging voor Toezichthouders in Zorg en Welzijn (NVTZ), en lid van de Wetenschappelijke Adviesraad van deze vereniging.

'Indrukwekkend... meer dan alleen een naslagwerk. Een Magnum Opus, letterlijk en figuurlijk!' Frans Leeuw, directeur WODC, ministerie van justitie en veiligheid en hoogleraar recht, openbaar bestuur en sociale wetenschappen aan de Universiteit van Maastricht. 'Theorie is verrijkt met casuïstiek, waardoor een caleidoscopisch beeld inzake toezicht ontstaat. Kortom: lezenswaardig en inspirerend!' Marcel Pheijff er, hoogleraar Accountancy aan de Nyenrode Business Universiteit en Forensic Accountancy aan de Universiteit van Leiden. Het boek Goed Toezicht is uniek, omdat het de vele gezichten van toezicht laat zien. Bij de overheid kennen we toezichthouders als de politie, inspecties (zoals de Nederlandse Voedsel- en Waren Autoriteit en de Inspectie voor de Gezondheidszorg) en autoriteiten (zoals De Nederlandsche Bank en de AFM). In het bedrijfsleven dragen veel gespecialiseerde professionals, zoals accountants en internal auditors, bij aan het interne toezicht. Daarnaast dragen RvC's en RvT's een grote toezichtsverantwoordelijkheid. Al die vormen van toezicht worden bekeken en met elkaar vergeleken. In een groot aantal concrete casussen - kredietcrisis, Vestia, Ahold, geweld tegen grensrechter - wordt nagegaan hoe toezicht in een bepaalde situatie heeft gewerkt: hebben verantwoordelijke actoren, waaronder de toezichthouder, risico's op tijd gezien en op tijd ingegrepen, hebben partijen wellicht gefaald? Het boek is geschreven voor eenieder die zich professioneel met toezicht bezighoudt, als toezichthouder binnen de overheid, met een toezichtfunctie in het bedrijfsleven of binnen maatschappelijke ondernemingen. Daartoe geeft deel I de methodische basis van toezicht; wanneer doet men het goed, wanneer is sprake van falend toezicht en hoe kan het beter? In deel II worden alle gebieden van toezicht in Nederland bekeken: overheidstoezicht, toezicht binnen bedrijven, toezicht binnen maatschappelijke ondernemingen (als zorg, onderwijs en woningcorporaties) en informeel, sociaal toezicht. Er is aandacht voor het toenemende internationale toezicht door de EU en de VN. Zelfs goddelijk toezicht komt aan bod: hoe zorgt een religie (christelijk of islam) ervoor dat gelovigen zich aan goddelijke normen houden? De wereld, zo laat het boek zien, hangt van toezicht aan elkaar! Deel III schetst hoe toezicht deel uitmaakt van democratie en good governance. Het deel eindigt met een aantal voorstellen hoe toezicht kan bijdragen aan een democratischer samenleving. Hiertoe behoort een herinrichting van de trias politica en het breed maatschappelijk gebruik van 'kwaliteiten convenanten'. Ruimschotel is jurist en sociaal wetenschapper en heeft na een methodisch proefschrift meer dan 25 jaar gewerkt in de wereld van toezicht en handhaving zowel vanuit de universiteit als private onderzoeksinstellingen. Hij is oprichter en directeur van CMC, Compliance Management Consultants en bedenker van de Tafel van Elf, een universeel verklaringsmodel voor (non-)compliance. 'Zeer toegankelijk en met een aangename dosis humor geschreven. De observatie dat toezicht niet perse onafhankelijk hoeft te zijn als de toezichthouder dat maar is, was precies het antwoord op een vraag waar ik al geruime tijd mee rond liep.' Flip Klopper, voorzitter Vereniging Intern Toezichthouders Pensioensector, VITP. 'Een prestatie van de eerste orde. Het boek zal het debat over governance voor lange tijd beheersen!' Frank Ankersmit, emeritus hoogleraar intellectuele en theoretische geschiedenis aan de Rijksuniversiteit Groningen.

Coaching is nog altijd bezig aan een opmars, executive coaching in het bijzonder. Waar het over gaat, wat er aan de top wordt besproken, blijft echter vaak binnenskamers. Ook de kennisvorming is tot op heden een onontgonnen terrein. Waarom en wanneer gaan leiders met coaches in zee? Wat is hun toegevoegde waarde? Vervullen toezichthouders een coachende rol of is dat juist onwenselijk? Over executive coaching bestaan veel vragen en onduidelijkheden. Spiegel aan de top biedt een antwoord op vele vragen, destilleert kennis en geeft zo een inkijkje in de praktijk. Yvonne Burger ging in gesprek met bestuurders van grote organisaties, executive coaches en commissarissen. Het resultaat is een rijk beeld van de diversiteit van executive coaching. Maar ook van de mores aan de top, de valkuilen, de do's en don'ts en de vraagstukken waar elke leider mee worstelt. Voor ambitieuze coaches is Spiegel aan de top een leerzame en boeiende reflectie op de eigen praktijk. Yvonne Burger is deeltijd-hoogleraar aan de Vrije Universiteit en verantwoordelijk voor het postgraduate-programma Executive Coaching. Daarnaast werkt zij als organisatieadviseur en executive coach vanuit haar eigen praktijk en als geassocieerd partner bij Twynstra Gudde adviseurs & managers. 'Voor het eerst het echte, onopgesmukte verhaal van coaching in organisaties, zoals ervaren door de drie partijen: leiders, opdrachtgevers en de coaches zelf. Een liefdevol relaas van het ambacht, de kunstjes, kundes en kunsten.' - Erik de Haan, directeur van het Center of Coaching van Ashridge Business School en hoogleraar organisatieontwikkeling en coaching aan de VU.

Bestuurders en topmanagers staan in het brandpunt van de belangstelling. Vaak echter is deze aandacht niet positief, want de nadruk wordt met gretigheid gelegd op hun dwalen en falen. En natuurlijk op de schandalen. De verwijten aan bestuurders zijn talrijk: gebrek aan strategische focus, groepsdenken, machtsstrijd, hebzucht, ijdelheid, megalomanie, besluiteloosheid en gebrek aan moraliteit en fatsoen. Missers in het topbestuur zijn overigens niet exclusief voor het bedrijfsleven. Ook in de not for profit sector en bij de overheid zijn er voorbeelden van verkeerd uitgepakt beleid. Dienen en Deugen bekijkt bestuurders vanuit een andere invalshoek: wanneer gaat het goed en waarom gaat het goed? Met interessante uitkomsten. Het is het resultaat van een uitgebreid onderzoek naar deugdzaamheid en bekwaamheid van topbestuurders. De inhoud van de bestuursopgave, en de context waarin deze zich afspeelt, verschaft inzicht in de complexiteit en de onzekerheid die bestuurders moeten kunnen hanteren. René Weijers maakt in het verlangde handelingsrepertoire een onderscheid tussen 'being' en 'doing'. 'Being' gaat over geloofwaardigheid, integriteit, moreel gezag en 'eigen wijsheid'. Wie ben je als mens? Vooral in moeilijkere omstandigheden draait het daarom. Daarnaast gaat het in de toppositie ook om 'doing': om sturen, organiseren en inspireren.Over de auteurRené Weijers (1954) is bestuurs- en managementadviseur en als senior partner verbonden aan WagenaarHoes Organisatieadvies. Hij adviseert bedrijven , not for profit organisaties en overheden en is gefascineerd door de kernopgaven en uitdagingen van bestuurders, directies en managementteams. René promoveerde in 2011 aan de Tilburg University. Zijn promotieonderzoek stond aan de basis van dit boek.

Toezichthouden is al lang niet meer iets dat 'je er bij doet'. Het is een vak. Met verschillende disciplines die de toezichthouder zich eigen moet maken. Dat kan specialistische kennis betreffen, maar vooral ook gaan over niet-alledaagse invalshoeken, zoals de persoonlijkheid van de toezichthouder, de mechanismen die samenhangen met de werking van het brein, het gedrag en cultuur in een team, of het samenspel met stakeholders. In 21 kernachtige hoofdstukken staan de auteurs stil bij datgene dat de commissaris, toezichthouder of bestuurder kenmerkt, namelijk het menselijke. Ieder hoofdstuk maakt zichtbaar dat zowel het positieve als het feilbare gedrag verklaarbaar is, wellicht zelfs wel logisch is. Zo zijn wij nou eenmaal 'gebakken'. Het gedrag wordt verklaard vanuit de sociale wetenschap, filosofie of spirituele bronnen. Met dit boek beogen we inzicht te geven in potentiële valkuilen, die onlosmakelijk aan onszelf verbonden zijn. En waar we dus allemaal kunnen intuinen. Goede Raad voor Commissarissen belicht daarnaast best practices, specifiek voor commissarissen, toezichthouders en bestuurders, die bedoeld zijn om in de dagelijkse praktijk van toezicht en bestuur handvatten te geven om de grootste klippen te kunnen omzeilen. Deze best practices helpen om alert dat vak te kunnen uitoefenen. Op individueel en teamniveau. Goede Raad voor Commissarissen is een initiatief van Puck Dinjens en bevat 21 verschillende inzichten. De auteurs hebben ervaring als toezichthouder en/of bestuurder, zijn wetenschapper, publicist of hebben een eigen (governance) adviespraktijk.

Fantoomtrots is een verschijnsel dat zich kan voordoen kort voor of na een vijandelijke overname van een bedrijf. Een soort trots, een Oranjegevoel, op bedrijven die de laatste decennia van de beurs zijn gehaald, vaak door buitenlandse ‘barbaren en sprinkhanen’. Wie kent nog bedrijven als VendexKBB, Frans Maas, Nedlloyd, USG People, Ten Cate, Corio, Ballast Nedam, Grontmij, Imtech, TNT Express, Nutreco? Enzovoort. Leen Paape en Leo van de Voort zijn van mening dat bedrijven het over zichzelf afroepen wanneer zij van de beurs worden gehaald. Ze zien luiheid en zelfgenoegzaamheid bij bestuurders en toezichthouders, die ten koste gaan van prestaties, medewerkers, organisatie en maatschappij. Het kan anders; want bestuurders die de ultieme beschermingsconstructie in stelling weten te brengen van het realiseren van een hoge waardering van het aandeel via meervoudige waarderealisatie houden ‘jagers en barbaren’ buiten de deur. Alleen topresultaten en inspirerend waarde toevoegend bestuurlijk gedrag leiden tot de gewenste autonomie, onafhankelijkheid en bestuurlijke rust. Zo niet, dan is het snel gedaan met die rust. Dit vraagt om een nieuwe, meer activistische governance. De toezichthouders dienen te zorgen voor een strakke blik op die meervoudige waarderealisatie en het benutten van het potentieel van álle bezittingen die in organisaties liggen opgesloten. De auteurs pleiten voor de instelling van een one-tier board. Het bestuur (de executives) richt zich op de implementatie van de strategie en de winst- en verliesrekening, de kortere termijn dus. Het toezicht (de non-executives) richt zich op de langere termijn en het formuleren van een strategie die de potentie van de bezittingen op de balans optimaal benut. Één daarvan is het menselijk kapitaal, de belangrijke bouwsteen van de purpose van elke onderneming en niet slechts een kostenplaats op de resultatenrekening. Exit Fantoomtrots is een uitnodiging aan bestuurders, toezichthouders en managers tot diepgaande reflectie. Het bevat een aantal spraakmakende cases uit het Nederlandse bedrijfsleven. Waaronder TomTom, DSM, KPN, Neways, Ajax, Signify, Wereldhave, Philips, ASML, Wolters Kluwer en Auping. Een must read voor corporate Nederland! Als bioloog verwijs ik graag naar Darwin: je kan alleen succesvol zijn als je jezelf aanpast aan een veranderende wereld; dat hebben we bij DSM gedaan, ook met betrekking tot onze innovaties. (Feike Sijbesma, voormalig CEO Koninklijke DSM). Activistisch toezichthouden is een niet te stoppen trend. En terecht. (Dorothee van Vredenburch, Executive partner De Brauw Blackstone Westbroek). De schrijvers pleiten terecht voor een one-tier board; dit om bredere, frequentere en actievere discussies in de boardroom te bewerkstelligen. (Paul Koster, oud-directeur VEB). De Corporate governance Code is een code voor goed bestuur. ‘Goed’ is geen statisch begrip. Onze opvattingen, bijvoorbeeld over wat maatschappelijk wenselijk of aanvaardbaar is, of hoe we het begrip ‘lange termijn waardecreatie’ moeten interpreteren, zijn steeds aan verandering onderhevig. Dit boek helpt ons te reflecteren op hoe ‘goed’ er uit ziet in de wereld van vandaag, en belangrijker, van morgen. (Pauline van der Meer Mohr, Voorzitter Monitoring Commissie Corporate Governance).

De vraag wat goed bestuur is en wat goede bestuurders zijn, is geen vraag naar methoden, technieken en de bijbehorende competenties. Het is een vraag naar waar dat besturen goed voor is en welke deugden dat vereist van bestuurders. Bestuurders dienen de instituties die zij besturen. Die instituties zijn ingesteld met het oog op hun bijdrage aan de samenleving. Deze kunnen ook slechts bestaan dankzij die samenleving en alle hulpbronnen die de samenleving hen ter beschikking stelt. Van bestuurders mag daarom verwacht worden dat zij zorgzaamheid betrachten ten aanzien van de samenleving en haar hulpbronnen. En dat ze er naar streven de bijdrage van de organisatie aan de samenleving te maximaliseren. Dat geldt evenzeer voor staatsinstellingen als voor not-for-profit organisaties en bedrijven. ‘Dienstbaar en zorgzaam’ zijn dus belangrijke kwalificaties van goede bestuurders. In het boek De Goede Bestuurder wordt onderzocht wat dat betekent voor de praktijk van het besturen. Pieter Wijnsma: ‘Ik ben in mijn werk en in mijn filosofische onderzoek het meest geïnteresseerd in die vormen van ethiek (en de daarbij behorende opvattingen over leven en werken en de inrichting van de samenleving), die gestoeld zijn op onderkenning van de kwetsbaarheid en afhankelijkheid van anderen en het besef van het eigen tekort en de noodzaak om daar een leven lang aan te blijven werken. In een gepaste mate van bescheidenheid en dankbaarheid jegens alle anderen die je daarbij behulpzaam zijn of zijn geweest. En in het besef dat wij voor ons leven afhankelijk zijn van wat de natuur ons schenkt en dat dat geschenk dus een gedeeld en kostbaar goed is’.

Het lijkt simpel: de bestuurder bestuurt en de toezichthouder houdt toezicht. Maar keer op keer blijkt het in de praktijk niet zo simpel. Hoe het toezicht ook ingericht wordt; toezicht blijft mensenwerk waarbij de dialoog en het goede gesprek belangrijke ingrediënten zijn. In de dagelijkse praktijk van het toezichthouden gaat het ook om concrete vragen als: 'Hoe voer je een goed gesprek?' en 'Hoe zorg je voor een goede relatie tussen toezicht en bestuur met ruimte voor een kritische noot?' Het boek Waarderend Toezicht kijkt naar toezichthouden vanuit concepten van waarderend onderzoek en de antropologie. De auteurs Carla Dubbelman en Rixt Heegsma maken verschillende theoretische uitstapjes, die vervolg hebben in praktische oefeningen. De dialoog tussen RvC, bestuurders en stakeholders wordt belicht en de wijze van het werkbezoek door toezichthouders wordt uitgewerkt. Vanuit de groepsdynamica is aandacht voor het samenspel en de onderstroom in de bestuurskamer. Dit boek is geschreven voor toezichthouders, die op andere manieren informatie vergaren, het goede gesprek willen voeren, transparant zijn en reflecteren. Daarmee richten de auteurs zich op toezichthouders die zich willen blijven ontwikkelen en bijdragen aan de bedoeling van organisaties. De auteurs Carla Dubbelman en Rixt Heegsma adviseren en begeleiden Raden van Toezicht en Commissarissen in zelfevaluaties, in gesprekken (met o.a. interne en externe stakeholders) en bij vacatures in de RvC en RvB. Daarnaast verzorgen ze trainingen, workshops en intervisie voor toezichthouders en bestuurders. Ze zijn ook zelf commissaris en toezichthouder in de woningbouw, zorg en culturele sector. Op de voorkant van de flyer is een schilderij van H.N. Werkman afgebeeld (Gesprek, 1938).

Elke dag nemen we besluiten. Sommige besluiten nemen we bewust. Andere gaan meer volgens routine en vaste patronen. Ook managers, politici, bestuurders en toezichthouders nemen besluiten. Alleen of in teams. Ze weten wat ze doen, zou je zeggen. Toch nemen doorgewinterde professionals en leidinggevenden besluiten die soms slecht of zelfs rampzalig uitpakken. Als die besluiten fout blijken te zijn, hebben ze verstrekkende gevolgen die niet zelden negatief in het nieuws komen en organisaties aan het wankelen kunnen brengen. Hoe kan dit gebeuren? Hoe komt het dat mensen beslissingen nemen waarvan ze zich daarna afvragen: hoe hebben we dit ooit kunnen doen? Voorbeelden genoeg: Een groot, geldverslindend project dat mislukt. Een fusie die tot kapitaalvernietiging leidt. Een faliekant mislukte militaire operatie. Banen die verloren gaan door slecht beleid. Wim van Hennekeler maakt in dit boek een tocht langs foute besluiten. Vanuit zijn achtergrond als politicoloog en managementadviseur heeft Wim van Hennekeler een fascinatie ontwikkeld voor de manier waarop besluiten tot stand komen. Hij onderzocht de achterliggende patronen en verschillende besluitvormingsculturen met haar valkuilen en ontwikkelpunten. Op basis daarvan komt hij tot een reeks van aanbevelingen waarmee fouten kunnen worden voorkomen. En beslissingen verbeteren. De auteurWim van Hennekeler begeleidt en adviseert organisaties, directies, Raden van Bestuur en afdelingen bij veranderingen. Hij publiceert regelmatig, recentelijk onder meer over de veranderende rol van de Raad van Bestuur van ondernemingen en over de impact van digitale transformatie op leiderschap, organisatie en veranderprocessen. Hij spreekt over deze onderwerpen ook op seminars en congressen. Wim heeft zelf ook eindverantwoordelijke leidinggevende rollen vervuld in management consultancy en opdrachten gedaan in diverse landen in Europa, de Verenigde Staten, Zuid-Amerika, China, India en het Midden-Oosten. Vóór hij consultant werd, was Wim eerst werkzaam als researcher bij VPRO Televisie en vervolgens beleidsmedewerker bij het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid. Hij is afgestudeerd als politicoloog aan de Universiteit van Amsterdam.