Tijd speelt een belangrijke rol in het werk van veranderaars. Al is niet iedereen zich misschien bewust van het belang ervan, eenvoudig omdat we er niet bij stilstaan. Tijd kan simpelweg bepalend zijn voor de duur van een gesprek met een opdrachtgever, voor het plannen van een groepstraining of de duur van die wandeling in de natuur met een coachee. Dan gaat het om ‘kloktijd’, en is de tijd een hulpmiddel om een activiteit te organiseren. Maar tijd heeft meerdere dimensies, bijvoorbeeld hoe je tijd beleeft ; subjectieve tijd wordt dat genoemd. Tijd is tegelijkertijd meetbaar en onmetelijk. Tijd is chronos en kairos. In hun dagelijks handelen zijn organisatieprofessionals zich bewust van de verschillende soorten tijd maar soms is hier maar beperkt een taal voor beschikbaar en daardoor ontbreekt het ook aan handelingsrepertoire. Dit boek doet een handreiking en geeft een conceptualisering van het begrip van tijd. Het helpt professionals in het maken van een eigen tijdskader om de diverse verschijningsvormen van tijd beter te zien en bewuster te gebruiken in de eigen werkpraktijk. De rijkdom van het begrip tijd gaat namelijk veel verder dan het onderscheid tussen kloktijd en subjectieve tijd. Tijdmeesterschap, een handreiking voor veranderaars ontrafelt de tijd. Het bevat lessen en concrete voorbeelden waarmee dat handelingsrepertoire gevormd kan worden. Het is een prachtige en zinvolle bijdrage aan het vergroten van ons bewustzijn over tijd. De 21 auteurs, allen verbonden aan Sioo, gaan in op de verschillende dimensies van tijd.

De hoeveelheid beschikbare data verdubbelt iedere drie jaar. Data is daarmee de olie van de 21e eeuw. De snelgroeiende rol van data en daarop gebaseerde technologieën bieden organisaties grote kansen. In alle aspecten van onze economie en samenleving. Nieuwe producten, smart technology, geoptimaliseerde processen, betere individuele service, alles lijkt mogelijk. Maar tegelijkertijd stellen deze ontwikkelingen organisaties voor grote uitdagingen: • Hoe komen we aan de relevante data? • Wat moeten we doen om de risico’s van cyberaanvallen te minimaliseren? • Op welke wijze kunnen we de privacy van klanten waarborgen? • Hoe zorgen we ervoor dat de gebruikte algoritmes ethisch verantwoord zijn? In Data de Baas gaat Erik Jan Hengstmengel in op de kennis waar bestuurders en managers over moeten beschikken om succesvol de transitie naar een datagedreven organisatie te realiseren. Het boek behandelt de relevante thema’s die spelen, zoals vragen over AI, cyberveiligheid en privacy. Wat moet de manager hiervan weten? Welke vragen moet hij aan de organisatie stellen? Wat zijn de keuzes die moeten worden gemaakt? Dit boek biedt de handvatten hoe u met data (snel) succesvol wordt en tegelijkertijd de risico’s voor uw organisatie beheersbaar maakt. Het is een praktisch hulpmiddel voor iedere bestuurder die wil begrijpen wat er op hem afkomt. Om de voor- en nadelen te kunnen afwegen, de dialoog met interne en externe specialisten te kunnen voeren, en de veranderingen doelgericht te kunnen sturen. Om zo de data de baas te worden in plaats van dat het onbeheersbaar wordt. Een manager wil data gecontroleerd kunnen toepassen. Pas dan maak je data tot een succesvolle driver voor de organisatie. Erik Jan Hengstmengel heeft in zijn lange carrière vele organisaties in binnen- en buitenland begeleid bij succesvolle veranderings- en innovatietrajecten, van start-ups tot wereldconcerns. Met zijn inzicht in de technologische aspecten en zijn ervaring als bestuurder is hij in staat de strategische kansen en uitdagingen zakelijk en leesbaar samen te vatten. Zijn visie en focus op innovatie was de basis voor enkele succesvolle en zeer leesbare managementboeken, waaronder 'De digitale Werker' waarin hij al in 2000 de uitdagingen van het nieuwe werken beschreef (‘Een boeiend boek’, de Volkskrant).

‘Actiebereidheid begint bij bewustwording van het feit dat grensoverschrijdend gedrag overal voorkomt’. (Mariëtte Hamer, Regeringscommissaris seksueel grensoverschrijdend gedrag en seksueel geweld) De huidige maatschappij accepteert grensoverschrijdend gedrag niet meer, het valt iedere dag in de krant te lezen. Grensoverschrijdend gedrag kan een virus zijn dat een organisatie langdurig infecteert. In veel organisaties is het een probleem, stuctureel van aard. Vaak wordt het aangepakt door de degene die dat gedrag vertoont, te ontslaan. Maar daar is het probleem niet mee opgelost. In haar nieuwe boek Voorbij het toekijken geeft Grethe van Geffen een denkwijze hoe de organisatie met grensoverschrijdend gedrag kan omgaan. Het boek gaat uitgebreid in op de rol van de omstander: ik stond erbij en keek ernaar. Dat moet veranderen in: ik stond erbij en deed iets. Het boek introduceert het model van de actieve bijstander. Het is een aanpak met vijf elementen: • Sociale Norm, de gewenste omgangsvormen • Procedures, het ‘huis van meldingen’ op orde • Motivatie, de wil om bijstander te zijn • Vaardigheden, in staat om bijstander te zijn • Persoonlijk Contact Het Actieve Bijstander Model helpt de organisatie bij het collectief weerbaar worden en verantwoordelijkheid nemen. Door samen te leren en te handelen wordt het probleem van grensoverschrijdend gedrag echt opgelost. Grethe van Geffen is auteur en specialist op het gebied van het managen van cultuur in organisaties. Ze helpt organisaties bij het ontwikkelen van een gezamenlijke ambitie en omgangsvormen zodat alle teamleden hun talenten kunnen inzetten.

Besluitvorming in organisaties heeft vaak een politiek karakter. Het kan tot een onderlinge machtsstrijd leiden van mensen die elkaar wantrouwen. Door communicatie naar eigen hand te zetten en het bespreken van gevoelige onderwerpen te vermijden. Zelfs kan het tot allerlei onwaarheden leiden waar de organisatie flinke schade door kan oplopen. Dit boek bespreekt hoe we die politisering kunnen voorkomen en opheffen. Deze vraag wordt in dit boek in drie delen beantwoord. • Deel I biedt een nieuw zicht op macht. Dat zicht wordt geboden door een taal; woorden en begrippen die het mogelijk maken om machtsverhoudingen en -processen te ‘lezen’. • Deel II biedt praktische mogelijkheden voor het organiseren van besluitvormingsprocessen en het dealen met de macht die daarin meespeelt. • Deel III biedt praktische mogelijkheden voor bestuurders en managers om vanuit hun rol bij te dragen aan het bestrijden van gepolitiseerde en het bevorderen van gereguleerde besluitvorming. Macht en politiek in besluitvorming richt zich op managers en bestuurders. Met het besluitvormingsmodel dat de auteur in dit boek introduceert, kan er eindelijk een einde komen aan de politieke spelletjes die in organisaties helaas vaak voorkomen. Martin Hetebrij heeft de afgelopen decennia een oeuvre opgebouwd met een eigen perspectief op de werking van macht in organisaties. Dit boek is in intensief overleg geschreven met zijn gesprekspartners. Zij delen hun ervaringen met macht, die door de auteur tot casussen zijn verwerkt. Carolien de Monchy is medeauteur van het hoofdstuk over good governance. Zij legt zich toe op dialoogsessies voor professionals om hun macht in organisaties constructief in te zetten.

Veel samenwerkingsverbanden tussen verschillende partijen verlopen moeizaam omdat van tevoren niet goed is onderzocht hoe de initiatiefnemers het eens kunnen worden over wat ze met de samenwerking willen bereiken. In deze beginfase, de inceptiefase genoemd, moeten de betrokken partijen het eens worden of zij samen een probleem of kans kunnen omzetten in gedeelde ideeën over een product of dienst, evenals over het proces dat daarvoor nodig is. Over dit veelvoorkomende nogal ‘schimmige voorspel’ van multi partner initiatieven met meerdere partijen is nog weinig bekend, met als gevolg dat meer dan 50 procent van de initiatieven sneuvelt. Initiatieven starten met meerdere partijen is aan de ene kant een voor de hand liggende optie om met gezamenlijke kwaliteiten een gewenst product of een nuttige dienst op te leveren. Aan de andere kant is het een veld met voetangels en klemmen met als risico een ergerlijke verspilling van tijd en geld. De vragen die spelen zijn: ‘Wat zijn de cruciale activiteiten om het initiatief levensvatbaar te maken?’ Waar moeten partijen aan denken? Wat is de agenda bij de aanvang van een Multi Partner Initiatief?’ Jaap Walter laat u zien hoe u met uw initiatief met meerdere partijen een succesvolle start maakt. Hij heeft jarenlang als proces- en projectleider en opleider in de industrie, gezondheidszorg en lokale overheid gewerkt. In 2022 promoveerde hij aan de TU Eindhoven bij prof. M. Weggeman en dr. M. Cloodt op het voorspel voor een succesvolle samenwerking. Dit boek geeft een praktische handleiding voor het opzetten van een levensvatbaar en succesvol samenwerkingsverband.

Goede participatie kost tijd, slechte participatie nog meer … Bewoners betrekken bij programma’s, plannen en projecten, het klinkt zo gemakkelijk. In de praktijk is het een stuk weerbarstiger. Want wanneer is de participatie goed genoeg? En hoe zorg je dat je verschillende mensen kunt betrekken? Wanneer doe je dat? Hoe voorkom je dat er niemand komt opdagen tijdens een bijeenkomst? Of dat de zaal juist uit z’n voegen barst? Het Handboek Bewonersparticipatie behandelt de vraag wanneer participatie verplicht is en wat er dan moet gebeuren. Het geeft antwoord op de vragen die professionals in het publieke domein hebben. Dat zijn er veel want de nieuwe Omgevingswet zegt weinig over de wijze waarop participatieprocessen worden ingevuld. Dit boek voorziet in de behoefte aan kennis over hoe je dat moet doen. Een goede voorbereiding is het halve werk, een bekend gezegde dat juist op participatieprocessen van toepassing is. Door eerst te zorgen voor een goede basiskennis over participatie en vervolgens de nodige verdieping te bieden, delen Saskia Fokkema en Suzanne Swart-Beekhuis hun jarenlange ervaring. Met concrete handvatten en tips waar mee je in de praktijk aan de slag kan. De QR codes in het boek geven toegang tot gratis extra informatie. Dit praktische handboek is bedoeld voor iedereen die met bewonersparticipatie aan de slag gaat. Of dat nu als ambtenaar, initiatiefnemer, adviseur, bestuurder of politicus is. “Dé standaard voor iedereen die aan participatie doet. Praktisch, no nonsens en heel compleet.” Karine van den Noort – De Communicatie Experts

Twijfel is het begin van wijsheid (René Descartes) Sla de krant open en je komt de voorbeelden tegen van organisaties die in de problemen zitten. Vaak zijn het voorbeelden waar al snel het oordeel valt dat het bestuur en de toezichthouders hebben zitten slapen of onvoldoende daadkracht hebben getoond. Het is interessant dat de verwachting is dat bij bestuur en toezicht daadkracht verwacht wordt. Maar is het niet de opdracht om te twijfelen? In De twijfelende toezichthouder staat twijfel centraal. ‘Alles’ ter discussie stellen; ten behoeve van de klant, patiënt of cliënt, de medewerkers en de continuïteit van de organisatie. Een toezichthouder die twijfelt klinkt misschien niet als een antwoord op de maatschappelijke behoefte aan beheersing en voorspelbaarheid. Want twijfel lijkt zwak en wordt als negatief ervaren. De samensteller van dit boek, Niels van Tent, is overtuigd dat bij toezichthouden twijfel hoort. Hij is met een aantal mede-auteurs op zoek gegaan naar een verdieping van het begrip twijfel. Natuurlijk moeten toezichthouders onderliggende dilemma’s bij besluitvorming kunnen bespreken. Met elkaar wikken en wegen en andere perspectieven inbrengen. Nog een keer ter discussie stellen van de aannames, die aanvankelijk als vaststaande feiten werden gepresenteerd. Risico’s en kansen belichten. Om het probleem heen cirkelen. In- en uitzoomen: het voedt de discussie en komt de kwaliteit ten goede. De twijfelende toezichthouder staat centraal in dit boek. Het biedt verdiepende inzichten die bijdragen aan toezichthouden nieuwe stijl: betrokken én op afstand. In balans met de verschillende rollen die de toezichthouder heeft. Vanuit meerdere perspectieven belichten de auteurs het begrip twijfel. Om de complexiteit van de boardroom inzichtelijk te maken en bij te dragen aan de toezichthoudende praktijk. Twijfel is het begin van wijsheid, juist voor toezichthouders.

Bestuurders en toezichthouders in de zorg- en welzijnssector worden steeds meer uitgedaagd om te opereren in (regionale) netwerken. Een goede samenwerking tussen organisaties is dan noodzakelijk om de zorg op het gewenste en hogere niveau te brengen. Het toezichthouden op netwerken is daardoor een belangrijk thema geworden op de agenda van de toezichthouder. Toezicht op netwerkniveau vereist meer afstemming en samenwerking tussen verschillende organisaties en hun toezichthouders. Ze moeten met elkaar het gesprek blijven voeren over de manier waarop ze met de uitdagingen en spanningsvelden willen omgaan. ‘Toezien op samenwerken: naar een verantwoord samenspel’ biedt inzicht in de uitdagingen van toezichthouden op netwerkorganisaties. Ook biedt het handreikingen voor het inrichten van toezicht op netwerkniveau. De casussen in de bundel laten zien dat er in de praktijk al veel wordt gedaan om toezicht anders aan te pakken. De auteurs geven antwoord op de vraag in hoeverre onderliggende waarden als rechtmatigheid, doelmatigheid, kwaliteit van zorg, toegankelijkheid en responsiviteit kunnen doorwerken en een verantwoord samenspel kunnen bevorderen. Maar ook laat het boek zien dat er nog veel zaken zijn die in de toekomst ontwikkeld moeten worden. Kortom, een absolute must-read voor iedereen die betrokken is bij toezicht en samenwerking in de zorg- en welzijnssector.

‘Dit soort situaties haal je niet uit boeken. Waar doe je goed aan, en welke stappen moet je daarvoor ondernemen?’ (Edwin van der Sar, over ingrijpen na grensoverschrijdend gedrag bij Ajax, in Het Parool in 2022). ‘Een zware morele afweging voor het bestuur’ (Universiteit Maastricht, over het betalen van losgeld na de cyberhack, in universiteitsblad Observant in 2020) Besluiten van bestuurders en commissarissen worden niet altijd begrepen, vaak bekritiseerd en soms zelfs amoreel genoemd. Bij een moreel dilemma kunnen morele normen en belangen conflicteren, en bestuurders en commissarissen moeten daarbij dan vaak moeilijke keuzes maken. De veelgebruikte metafoor van hét morele kompas met maar één te volgen richting, is dan ook een te simpele voorstelling. Dit boek beschrijft inzichten uit de psychologie en corporate governance over morele oordeelsvorming, morele identiteit en de relatie met stakeholder-denken. De praktische handvatten kunnen behulpzaam zijn bij morele dilemma’s in de boardroom. De auteur beschrijft in waargebeurde casussen de soms tegenstrijdige overwegingen die bestuurders en commissarissen bij zo’n moreel dilemma hebben. Het levert boeiende moresprudentie op: verwijzingen naar het gebruik van morele overwegingen of normen bij het nemen van beslissingen in morele dilemma’s. De inzichten in dit boek, aangevuld met onderzoek onder 185 commissarissen, vormen een waardevolle en niet te negeren vraagbaak over morele oordeelsvorming voor bestuurders en commissarissen. Prof. dr Mijntje Lückerath-Rovers (1968) is financieel-econoom en psycholoog, en hoogleraar Corporate Governance aan Tilburg University/TIAS School for Business and Scoiety. Ze is, of was, zelf commissaris of toezichthouder bij o.a. Achmea, NRC Media, Erasmus MC, Diergaarde Blijdorp en Pels Rijcken. Sinds 2007 richt haar onderzoek en onderwijs binnen Corporate Governance zich op langetermijnwaardecreatie, boardroom-dynamics en diversiteit. In 2022 rondde zij de studie Psychologie af met een onderzoek over morele oordeelsvorming door commissarissen.

'Dit soort situaties haal je niet uit boeken. Waar doe je goed aan, en welke stappen moet je daarvoor ondernemen?' (Edwin van der Sar, over ingrijpen na grensoverschrijdend gedrag bij Ajax, in Het Parool in 2022). 'Een zware morele afweging voor het bestuur' (Universiteit Maastricht, over het betalen van losgeld na de cyberhack, in universiteitsblad Observant in 2020) Besluiten van bestuurders en commissarissen worden niet altijd begrepen, vaak bekritiseerd en soms zelfs amoreel genoemd. Bij een moreel dilemma kunnen morele normen en belangen conflicteren, en bestuurders en commissarissen moeten daarbij dan vaak moeilijke keuzes maken. De veelgebruikte metafoor van hét morele kompas met maar één te volgen richting, is dan ook een te simpele voorstelling. Dit boek beschrijft inzichten uit de psychologie en corporate governance over morele oordeelsvorming, morele identiteit en de relatie met stakeholder-denken. De praktische handvatten kunnen behulpzaam zijn bij morele dilemma's in de boardroom. De auteur beschrijft in waargebeurde casussen de soms tegenstrijdige overwegingen die bestuurders en commissarissen bij zo'n moreel dilemma hebben. Het levert boeiende moresprudentie op: verwijzingen naar het gebruik van morele overwegingen of normen bij het nemen van beslissingen in morele dilemma's. De inzichten in dit boek, aangevuld met onderzoek onder 185 commissarissen, vormen een waardevolle en niet te negeren vraagbaak over morele oordeelsvorming voor bestuurders en commissarissen. Prof. dr Mijntje Lückerath-Rovers (1968) is financieel-econoom en psycholoog, en hoogleraar Corporate Governance aan Tilburg University/TIAS School for Business and Scoiety. Ze is, of was, zelf commissaris of toezichthouder bij o.a. Achmea, NRC Media, Erasmus MC, Diergaarde Blijdorp en Pels Rijcken. Sinds 2007 richt haar onderzoek en onderwijs binnen Corporate Governance zich op langetermijnwaardecreatie, boardroom-dynamics en diversiteit. In 2022 rondde zij de studie Psychologie af met een onderzoek over morele oordeelsvorming door commissarissen.