Bestuursadviseur René Weijers is gefascineerd door het ongrijpbare thema leiderschap. Het lijkt zo eenvoudig om ‘leider’ te zijn. De alledaagse praktijk is anders en dit boek laat zien dat leiderschap ontwikkeld kan worden door open te staan voor thema’s die ons leven kleur en zin geven. De auteur geeft in acht beschouwingen inzichten die er werkelijk toe doen voor leiders. Vanuit het perspectief van Taal, Filosofie, Wetenschap, Leiderschap, Geschiedenis, Verandering, Tijd en Leven komt de essentie van leiderschap op een originele manier in het vizier. Hij haalt aansprekende passages en citaten aan uit de literatuur en de krant en maakt een verbinding met zijn ervaring in de adviespraktijk. De wereld van het theater, (klein)kunst en muziek blijkt een artistieke bron voor de wereld van leiderschap en bestuur. Dit boek is een aanrader voor leiders die in tijden van crisis en transformatie voor grote opgaven staan en de waarde van inspiratie in hun persoonlijk leiderschap koesteren en willen verdiepen.

Geïnspireerd door zijn ervaringen in Amerika richtte Peter Ottens Youth Empowerment Through Sports (YETS) op. Deze stichting helpt kwetsbare jongeren in hun vorming zodat ze een volwaardige rol in de maatschappij kunnen vervullen. YETS biedt jongeren een nieuwe en veilige omgeving, waarin samen gebasketbald wordt, samen wordt gegeten en samen huiswerk wordt gemaakt. Het is een omgeving waarin jongeren onvoorwaardelijk worden geaccepteerd en zij hun kwetsbaarheid mogen laten zien. Zo brengt YETS échte verandering bij jongeren teweeg. Met dank aan de openheid van de jongeren en hun coaches die hun verhalen wilden delen, verdiept Gedragsverandering vanuit kwetsbaarheid op de aanpak van YETS. Wat maakt dat deze aanpak werkt? Hoe worden jongeren succesvol naar ander gedrag begeleid? Om deze vragen te kunnen beantwoorden, hebben adviseurs van TEN HAVE Change Management vanuit een veranderkundig en sociaalpsychologisch perspectief naar de aanpak gekeken. Gedragsverandering vanuit kwetsbaarheid legt de verbinding tussen het veranderverhaal van jongeren, de sociale psychologie en (gedrags)verandering in organisaties. Vier topcoaches uit de sport voegen daar elk hun eigen visie aan toe. ‘Het spreekt me aan dat het YETS-programma zich nadrukkelijk richt op het bijbrengen van normen en waarden, op het aanbieden van structuur en discipline. Op het basketbalveld, in hoe je het op school doet, in hoe je bijdraagt aan de maatschappij.’ – Louis van Gaal

De top van organisaties ligt onder een vergrootglas. Of het nou om bedrijfsschandalen, een economische crisis of juist snel groeiende organisaties zoals start-ups gaat: van de bestuurders en managers wordt veel gevraagd. Dit heeft een grote invloed op de manier van samenwerken en de groepsdynamica binnen directieteams. De behoefte aan teamcoaching neemt daardoor toe. Executive teamcoaches worden steeds vaker gevraagd om directies te ondersteunen en een bijdrage te leveren aan de kwaliteit van de samenwerking en de effectiviteit van het team. Dit boekt biedt een leidraad voor de ervaren teamcoach die werkt met directieteams en teams in het senior management. Vanuit een theoretisch kader bevat het praktische handreikingen en werkvormen. Interventies in de directiekamer is gebaseerd op de eigen praktijktheorie van vier executive teamcoaches met jarenlange ervaring in verschillende organisaties. Zij hebben hun ervaringen en ideeën gebundeld, als inspiratie voor collega teamcoaches en om te reflecteren op het eigen handelen. Ook voor directie- en teamleden zelf biedt dit boek veel inzichten. Het belangrijkste instrument van een teamcoach is zichzelf. Iedere teamcoach heeft een eigen stijl en aanpak zonder dat dit iets zegt over de effectiviteit van het (teamcoaching) proces. Dit boek schrijft geen specifieke stijl of aanpak voor, maar heeft juist als doel om de teamcoach te faciliteren in de ontwikkeling van een persoonlijke benadering. Het boek draagt bij aan de verdere ontwikkeling van het prachtige vakgebied dat coaching is. Dit praktijkboek vervangt een rijtje managementboeken in mijn kast. Het brengt een in de praktijk bewezen en aan den lijve ondervonden methodiek gecombineerd met interventies die teamleden op persoonlijk vlak laten reflecteren op hun eigen leiderschap en op de onderlinge dynamiek in de samenwerking. (Edwin Huizing, directeur Hivos).

De vraag wat goed bestuur is en wat goede bestuurders zijn, is geen vraag naar methoden, technieken en de bijbehorende competenties. Het is een vraag naar waar dat besturen goed voor is en welke deugden dat vereist van bestuurders. Bestuurders dienen de instituties die zij besturen. Die instituties zijn ingesteld met het oog op hun bijdrage aan de samenleving. Deze kunnen ook slechts bestaan dankzij die samenleving en alle hulpbronnen die de samenleving hen ter beschikking stelt. Van bestuurders mag daarom verwacht worden dat zij zorgzaamheid betrachten ten aanzien van de samenleving en haar hulpbronnen. En dat ze er naar streven de bijdrage van de organisatie aan de samenleving te maximaliseren. Dat geldt evenzeer voor staatsinstellingen als voor not-for-profit organisaties en bedrijven. ‘Dienstbaar en zorgzaam’ zijn dus belangrijke kwalificaties van goede bestuurders. In het boek De Goede Bestuurder wordt onderzocht wat dat betekent voor de praktijk van het besturen. Pieter Wijnsma: ‘Ik ben in mijn werk en in mijn filosofische onderzoek het meest geïnteresseerd in die vormen van ethiek (en de daarbij behorende opvattingen over leven en werken en de inrichting van de samenleving), die gestoeld zijn op onderkenning van de kwetsbaarheid en afhankelijkheid van anderen en het besef van het eigen tekort en de noodzaak om daar een leven lang aan te blijven werken. In een gepaste mate van bescheidenheid en dankbaarheid jegens alle anderen die je daarbij behulpzaam zijn of zijn geweest. En in het besef dat wij voor ons leven afhankelijk zijn van wat de natuur ons schenkt en dat dat geschenk dus een gedeeld en kostbaar goed is’.

Het Schone. We kennen het allemaal, we kunnen het niet pakken, moeilijk onder woorden brengen, maar als het er is dan weet je dat door te voelen. Zoals het Ware in je hoofd zit met soms krakende puzzels, redeneringen en overwegingen. Zoals het Goede in je hart zit waardoor je je een beter mens voelt als je het Goede doet. Zo zit het Schone in je ademhaling en in je buik. De uitdrukking adembenemend schoon verwijst daar al naar. Ondanks dat over het Ware en het Goede veel gesproken en gepubliceerd wordt regeert de onmacht op vele plaatsen in onze postmoderne, neoliberale samenleving met haar grote maatschappelijke, economische en ecologisch moeilijk op te lossen vraagstukken. Organisaties opereren dus in een samenleving waarin veel lelijks en veel leed is, en organiseren dit zelf ook. Niet omdat iemand dat zo wil, maar omdat het een gevolg is van de gemaakte keuzes en van ons handelen. In dit boek staan we stil bij het Schone. Is het Schone het nieuwe goud? Is het een deel van een oplossing of antwoord op de hedendaagse problemen en vraagstukken in organisaties? Wat is het Schone in organiseren en begeleiden? Wat is het unieke ervan? Is alleen het Schone voldoende? Is het überhaupt maakbaar? Jesse Segers en Marguerithe de Man zijn met een flinke groep auteurs tot 32 bespiegelingen over het Schone gekomen, met aan het slot een polyfonisch manifest dat de professional uitnodigt om het Schone een grotere bewustere plek te geven in zijn of haar praktijk.

Artificial Intelligence (AI) houdt zich bezig met het creëren van computersystemen die taken kunnen volbrengen waarvoor normaal gesproken menselijke intelligentie is vereist. Hoe gaan organisaties met AI om? Lauren Waardenburg, Marleen Huysman en Marlous Agterberg beschrijven hoe acht grote en hoofdzakelijk Nederlandse organisaties omgaan met het implementeren van AI. Ze besteden aandacht aan de uitdagingen die organisaties tegenkomen bij het managen van AI in de praktijk. Op basis van de praktijkvoorbeelden die ze hebben onderzocht, hebben ze vier kernaspecten ontwikkeld voor het S.L.I.M. managen van AI: Socio-technische veranderprocessen Lokaal inzicht Interdisciplinaire kennis Moreel bewustzijn. Ze bieden hiermee handvatten aan organisaties en moedigen ze aan om zich niet alleen bezig te houden met de introductie van AI, maar zich ook te allen tijde af te vragen of dit wel S.L.I.M. gebeurt. Het boek Het S.L.I.M. managen van AI in de praktijk richt zich op een breed publiek van diegenen die betrokken zijn bij de ontwikkeling, implementatie en het gebruik van AI. In het boek staat een holistisch perspectief centraal. De auteurs gaan in op de vele uitdagingen die er rondom AI zijn: organiseren voor data, het testen en valideren, het creëren van bruggen en de veranderingen in werk. De kern van het boek bestaat uit praktijkvoorbeelden. De auteurs bieden hiermee een uniek perspectief op wat de introductie van AI in de praktijk voor organisaties betekent. Ze geven antwoord op vragen als: Hoe kom ik aan data? Wanneer is een systeem goed genoeg om daadwerkelijk taken over te gaan nemen? En hoe kunnen mensen worden voorbereid op het werken met AI? De vier centrale aanbevelingen voor het managen van AI geven de lezer een unieke mogelijkheid om dit binnen de eigen organisatie vorm te geven.

Maatwerk, efficiëntere zorg en minder kosten. Dit zijn maar een paar doelen van decentralisaties in het sociaal domein. Hoe je dat als professional bij gemeenten in het vat moet gieten, blijkt in de praktijk niet eenvoudig. Maatwerk in het sociaal domein biedt concrete handvatten hoe professionals maatwerk kunnen toepassen met de Omgekeerde Toets©. Dit handboek voor omgekeerd werken, denken en doen geeft antwoorden op de meest prangende vragen die hierbij komen kijken. Hoe leveren we maatwerk? Werken we dan meer vanuit de bedoeling of het effect? Hoeven we de wet niet meer te lezen maar doen we gewoon wat nodig is? En hoe bepaal je dat eigenlijk? Gemeentelijke professionals die met die vragen worstelen krijgen nu praktisch toepasbare antwoorden waar ze direct mee aan de slag kunnen. Gelukkig maar, want maatwerk is hard nodig. De wetten die we in het sociaal domein uitvoeren zijn bedoeld om mensen te beschermen, niet om ze uit te sluiten. Het boek gaat in op de theorie die de basis vormt van de Omgekeerde Toets, een door Evelien Meester ontwikkelde methodiek. Daarbij wordt veel gebruik gemaakt van casussen uit de praktijk om te laten zien hoe de theorie toegepast kan wordenAnker. Ook biedt het verdiepende kennis die inzicht geeft en helpt om de methodiek toe te passen. Uiteraard komt de implementatie ook aan bod. Zowel het proces als de kaders om op een effectieve en efficiënte manier maatwerk te leveren: preventie, samenwerken, sturen op innovatie en vakmanschap. Met de tools in het boek kan je zelf aan de slag en de vertaalslag naar de eigen organisatie maken. De methodiek kan ingepast worden in de werkwijze van iedere organisatie. Maatwerk dus, en direct toepasbaar!   

Militaire organisaties worden getraind op omgaan met onzekerheden en chaos. Al eeuwen lang. Er valt veel te leren van militaire organisaties. Qua omvang behoren ze tot de grootste organisaties. Legerorganisaties hanteren doorgaans twee benaderingswijzen om met onzekerheid en chaos om te gaan: een benadering die complexiteit en chaos probeert te temmen, een andere benadering die erin mee beweegt. De ene benadering leidt tot centralistische, regelgestuurde organisaties met het Amerikaanse leger als bekendste voorbeeld. De andere, het Pruisische/Duitse en in mindere mate het Franse leger, leidt tot gedecentraliseerde organisaties met ruimte voor creativiteit en eigen initiatief. Ook van ‘onze’ Hollandse Prins Maurits kunnen we veel leren op het terrein van leidinggeven aan organisaties: als een soort vroege Taylor standaardiseerde hij de handelingen van zijn fuseliers; heel verstandig vanwege de zeer diverse achtergrond van deze manschappen. In Krijgslessen voor managers gaat Jaap Jan Brouwer in op de wijze waarop deze organisaties werden aangestuurd. Hoe ze omgaan met wat we nu medewerkers en teams noemen. Wat zijn hun opvattingen over leidinggeven? Hoe creëren ze sociale cohesie en commitment. En vakmanschap, persoonlijke ontwikkeling, besluitvorming en opdrachtgericht werken? Het zijn onderwerpen die bij grote, complexe organisaties die in onzekere omstandigheden moeten opereren aan de orde zijn. Wellicht niet verrassend; het blijkt dat allerlei modieuze begrippen als ‘agile’en ‘scrum’ herkenbaar zijn, maar ook een recent begrip als ‘tribes’. Hier wordt al meer dan honderd jaar op gestuurd! Waarin zit het geheim van een optimaal werkende organisatie? Wellicht dat de Pruisen en later de Duitsers wel het dichtst in de buurt kwamen met hun overall besturingsconcept en daarbinnen de Auftragstaktik als tactische doctrine. Deze combinatie leverde robuuste eenheden op (we zouden ze nu werkgemeenschappen kunnen noemen) die allerlei tegenstrijdige eigenschappen combineerden a zich voortdurend aanpast aan veranderende situaties: - discipline en creativiteit, - zelfstandigheid en samenwerken, - robuustheid en flexibiliteit, - denken in kolommen en werken in driedimensionale netwerken, - gehoorzaamheid en eigenwijsheid. Krijgslessen voor managers: inspiratie voor de manager van nu.

‘Er is niets zo praktisch als een goede theorie’. Deze uitspraak van Kurt Lewin is de leidraad voor dit boek over interventiekundig denken en handelen, waarin theorie en praktijk hand in hand gaan. Een goede theorie is een noodzakelijke voorwaarde voor een mogelijke toepassing ervan in de praktijk. In De kunst van het interveniëren beschrijven interventiekundigen Barbara van Kesteren, Hanneke Laarakker en Willem de Wijs hoe je bepaalde situaties in organisaties aan kunt pakken. Het boek beschrijft de onderliggende aannames, principes en perspectieven die leidend zijn in hun denken en handelen. Ook gaat het in op de methoden en technieken die in de praktijk bewezen bruikbaar zijn. De interventiekundige zelf komt ook aan bod. In welke rol of positie kun je als interventiekundige invloed uitoefenen? Welke kwaliteiten vraagt dit van je? Hoe blijf je scherp? Dit boek is geen stappenplan. Het biedt je wel heel veel inzichten. Je wordt als lezer uitgedaagd om te reflecteren op de theorie, om toepassingen uit te proberen, je eigen opvattingen te formuleren en je eigen stijl te vinden. Zoals een student van het Instituut voor Interventiekunde het ooit bondig formuleerde: ’Ik wil leren te begrijpen wat er aan de hand is, daarvoor woorden te vinden en vervolgens te kiezen hoe te handelen in een stijl die bij mij past’. Het boek richt zich op mensen die willen begrijpen wat er in organisaties gebeurt en er door een interventie positief aan willen bijdragen: adviseurs, trainers, coaches, managers en medewerkers. De drie auteurs zijn sinds 2018 eigenaar van het Instituut voor Interventiekunde dat in 2005 door Wick van der Vaart is opgericht.

Een gedwongen vertrek van bestuurders komt regelmatig voor. Dit boek onderzoekt hoe bestuurders en toezichthouders geholpen kunnen worden om hier zo goed mogelijk mee om te gaan.'Ik ben een half jaar van de kaart geweest. Mensen zeggen tegen me: volgens mij ben je nu pas weer de oude ... Het is inmiddels zes jaar geleden dat ik vertrok.' Het komt met grote regelmaat voor dat een bestuurder van een organisatie gedwongen wordt te vertrekken. Dat is een ingrijpende gebeurtenis. Altijd. In de eerste plaats voor de bestuurders zelf (en hun naasten). Maar ook voor allerlei andere betrokkenen in en buiten de organisatie. En zeker ook voor de interne toezichthouders die verantwoordelijk zijn voor dat vertrek. Meestal gaat er een moeizaam, intensief en soms ook langdurig proces aan vooraf. Toezichthouders worstelen nogal eens met de vraag of de zittende bestuurder nog past bij de opdracht van de organisatie. 'Vinden we dat het goed gaat? Moet er worden ingegrepen en moet de bestuurder vertrekken? Zo ja, wanneer? En hoe dan?' Op deze en vele andere vragen gaat dit boek in. De auteurs hebben 70 gesprekken gevoerd met zowel bestuurders als toezichthouders die met een vraagstuk van gedwongen vertrek werden geconfronteerd. Allen waren werkzaam voor not-for-profitorganisaties. Dit boek doet verslag van hun bevindingen. Het bevat een groot aantal lessen voor zowel bestuurders als toezichthouders. Ook voor degenen die werkzaam zijn in het bedrijfsleven. It takes two to tango, concluderen de auteurs. Maar daarvoor moeten beide partijen wel goed kunnen dansen. En die dans begint al voor de eerste stap. Pieter Wijnsma, Hildegard Pelzer en Monika Milz zijn verbonden aan Governance Support. Zij ondersteunen bestuurders en toezichthouders bij governance vraagstukken door middel van advisering, begeleiding, coaching en scholing.

‘Ik ben een half jaar van de kaart geweest. Mensen zeggen tegen me: volgens mij ben je nu pas weer de oude ... Het is inmiddels zes jaar geleden dat ik vertrok.’ Het komt met grote regelmaat voor dat een bestuurder van een organisatie gedwongen wordt te vertrekken. Dat is een ingrijpende gebeurtenis. Altijd. In de eerste plaats voor de bestuurders zelf (en hun naasten). Maar ook voor allerlei andere betrokkenen in en buiten de organisatie. En zeker ook voor de interne toezichthouders die verantwoordelijk zijn voor dat vertrek. Meestal gaat er een moeizaam, intensief en soms ook langdurig proces aan vooraf. ‘Het is één groot taxatievraagstuk’ Toezichthouders worstelen nogal eens met de vraag of de zittende bestuurder nog past bij de opdracht van de organisatie. ‘Vinden we dat het goed gaat? Moet er worden ingegrepen en moet de bestuurder vertrekken? Zo ja, wanneer? En hoe dan?’ Op deze en vele andere vragen gaat dit boek in. Bestuurders en toezichthouders kunnen veel leren van de ervaringen van anderen met het onvrijwillig vertrek van bestuurders. De auteurs hebben 70 gesprekken gevoerd met zowel bestuurders als toezichthouders die met een vraagstuk van gedwongen vertrek werden geconfronteerd. Allen waren werkzaam voor not-for-profitorganisaties. Dit boek doet verslag van hun bevindingen. Het bevat een groot aantal lessen voor zowel bestuurders als toezichthouders. Ook voor degenen die werkzaam zijn in het bedrijfsleven. It takes two to tango, concluderen de auteurs. Maar daarvoor moeten beide partijen wel goed kunnen dansen. En die dans begint al voor de eerste stap. Pieter Wijnsma, Hildegard Pelzer en Monika Milz zijn verbonden aan Governance Support. Zij ondersteunen bestuurders en toezichthouders bij governance vraagstukken door middel van advisering, begeleiding, coaching en scholing.